Als kind was ik gefascineerd door het idee van de ‘langste’ dag (21 juni) en de ‘langste’ nacht (21 december) van het jaar. Het voelde als het hoogtepunt van de zomer (want hierna zouden de dagen alweer korter worden) en het dieptepunt van de winter (yes, we gaan weer naar het licht!). Tegelijkertijd had het ook iets raars: 21 juni is het begin van de zomer, terwijl 21 december de start van de winter is. Raar, maar waar. En daarom fascinerend.
Oude wijsheid
Nu ik als volwassene kennis heb vernomen van de Keltische jaarfeesten, is het wat minder raar: de manier waarop de huidige maatschappij de seizoenen markeert is eigenlijk wat kunstmatig. Onze seizoenen zijn als het ware als een grove schets op onze jaarkalender geplakt. In elke oude beschaving leefden de mensen mee met de cyclus van de natuur. Ze wisten hoe belangrijk de balans tussen licht en duister is. Ze vierden en eerden zowel het donker als het licht. Van de oude Kelten tot de Aboriginals, veel oude volken vierden en eerden de cyclus van het jaar. Dit is waar het jaarwiel van afstamt: de cirkel waarin alle seizoenen met samenhangende jaarfeesten verbonden zijn. Het helpt je om in te tunen op de cyclus van de natuur- en je daardoor meer verbonden te voelen met haar.
Het jaarwiel rond
Gedurende het jaar zijn er acht verschillende jaarfeesten: Samhain, Yule, Imbolc, Ostara, Beltaine, Litha, Lughnasadh en Mabon. Elk jaarfeest brengt een andere energie, uitnodiging en uitdaging met zich mee. Door middel van rituelen kun je je verbinden met de natuurlijke cyclus binnen en buiten jezelf. Het jaarfeest Ostara staat voor de deur: dit wordt gevierd op of rond 21 maart. Dit is de dag dat dag en nacht even lang zijn en wordt daarom ook wel ‘equinox’ genoemd.
Ik vond het een mooie aanleiding om een blog te schrijven met aandacht voor dit jaarfeest, maar om ook een blik te werpen op de andere jaarfeesten in het jaarwiel (vind je dit nou net zoals ik reuze interessant: in de SHE is the Medicine training met Janna Lukkezen die 27 april van start gaat gaan we hier veel dieper op in en koppelen we het jaarwiel aan de maan- en menstruatiecyclus. Tot 12 april geldt een speciale korting, dus wees er snel bij!).
Ostara (21-23 maart)
Dit is het feest van de lente. Officieel begint op onze kalender de lente op 21 maart. De naam Ostara komt van de Anglo-Saksische Godin Eostre of Eastre. Er is vrij weinig bekend over deze Godin, behalve dat haar festival gevierd werd tijdens de lente-equinox en dat zij de Godin van de vruchtbaarheid was. Haar symbolen zijn de haas en het ei. Zie je waar het christelijke feest van Pasen haar oorsprong heeft?!
Ostara is een tijd voor balans en keuzes maken. De dag en de nacht zijn nu nog even lang, maar al snel zal het licht sterker worden. Waar wil je je tijd en energie aan geven? Dit is een tijd voor bewuste keuzes, en die dingen laten groeien waar je je energie op richt. Zoals je in de natuur de krokussen en tulpen ziet bloeien, zo mogen in jouw leven de projecten en zaken waar jij voor kiest gaan bloeien.
Symbolen van Ostara zijn eieren, mandjes, veren, bloemen, zaden, honing, zachte wol, lammeren en hazen. Rituelen die passen bij dit jaarfeest zijn heel divers. Alles wat gerelateerd is aan de lente kan je inzetten als ritueel! Denk aan je huis schoonmaken, het bakken van een lentetaart, eieren verven, bloemenzaden zaaien met jouw intentie voor dit seizoen, bloemen voor jezelf kopen of een visionboard maken. Je kunt ook een altaartje maken in je huis met symbolen en dingen om de lente te vieren.
Maak je eigen Ostara-appel
Een oude traditie is een appel doormidden snijden over het midden (in tegenstelling tot van boven naar beneden). In elke helft zie je een stervorm, dit wordt vaak de ‘ster van Sofia’ genoemd, het universele symbool van wijsheid. Gebruik kruidnagels om je intenties of gebeden in te leggen. Je kunt twee kruidnagels aan je lippen brengen om een intentie met je adem in de kruidnagels te blazen. Vervolgens stop je de ene kruidnagel in de ene helft van de appel en de tweede in de andere helft. Doe dit zo vaak als goed voelt en wees je bewust van de gevoelens en gedachten die in je opkomen. Als je klaar bent, bindt dan de twee appelhelften weer aan elkaar met touw of lint. Je kunt je Ostara-appel in een boom in je tuin hangen, of in het bos!
Je kunt dit ritueel ook met je partner of kinderen doen. Het is extra bijzonder als je allebei zorg draagt voor een appelhelft. Misschien heb je zelf ook nog wel ideeën voor rituelen die passen bij deze tijd van het jaar. Deel ze in de comments!
Beltaine (1 mei)
Beltaine wordt in het Keltische jaarwiel gezien als het begin van de zomer, het lichte gedeelte van het jaar. Het vindt plaats op 1 mei en vroeger werden kampvuren aangestoken waar mensen overheen sprongen. Jonge, ongetrouwde mensen sprongen eroverheen en wensten een partner. Jonge gehuwde vrouwen wensten vruchtbaarheid en stellen sprongen gezamenlijk met de wens hun band te versterken. Beltaine is het feest van creativiteit, plezier, genot en seksualiteit.
Geef jezelf rond deze tijd datgene wat je nodig hebt om vruchtbaar te zijn; zowel privé als op werk. Voed je creatieve vuurtje en doe datgene wat nodig is om jouw projecten succesvol te laten zijn. Bijpassende symbolen zijn vuur, het hertengewei en de meiboom (een paal die versierd is met gekleurde linten. De paal staat symbool voor het mannelijke, de linten voor het vrouwelijke. Zie je de link met seksualiteit?! 😉 Traditioneel werd er om deze meiboom heen gedanst). Rituelen die je kunt uitvoeren zijn het wassen van je gezicht in de dauw op het gras tijdens zonsopkomst, een kroontje rijgen van madeliefjes of een kampvuur maken en eroverheen springen met jouw wens in gedachten. Maak een lekkere lunch en ga picknicken in het bos, of dans en vier het leven!
Litha (20-21 juni)
Het hoogtepunt van de zomer: de langste dag, de kortste nacht. Je begrijpt dat mijn verwarring over de seizoenen opgelost is met het volgen van het jaarwiel. In plaats van als de start van de zomer, wordt 21 juni in het jaarwiel gezien als het hoogtepunt van de zomer! De bloemen bloeien volop, alles stroomt over van energie. Vroeger werd juni gezien als de beste maand om te trouwen: het is de tijd van de Maan van de mede, ook wel Honingmaan genoemd (mede is zoete honingwijn). Traditioneel dronken pas getrouwden de hele maand na hun huwelijksdag elke dag mede; vandaar de term honeymoon voor de huwelijksreis!
Litha is de tijd van schoonheid, licht, liefde, kracht en energie. Bijpassende symbolen zijn de zon, zomerse vruchten, spiegels, schelpen en de volle maan. Rituelen die je kunt doen zijn het plukken van vlierbloesem en er limonade van maken, jouw verhaal vertellen, jezelf laten zien, gaan staan voor waar je in gelooft, zelf ijsjes maken of creatief zijn met bloemen.
Lughnasadh (1 augustus)
Lughnasadh is het feest van de dankbaarheid en de eerste oogst. Het verwijst naar de God Lugh, de God van licht, vuur, ambacht en handel. Het is een tijd om stil te staan bij wat jij wilt oogsten. We vieren de overvloed die de aarde ons geeft. Vier je successen en geniet van de vruchten van het harde werken dat je hiervoor hebt gedaan.
Symbolen zijn mais, zelfgemaakte producten, tarwe en andere graansoorten en appels. Rituelen in deze tijd van het jaar zijn het zelf bakken van brood, het eten van druiven en het drinken van wijn, dagboek schrijven en reflecteren, geven aan goede doelen en je zegeningen tellen.
Mabon (20-24 september)
Net zoals bij Ostara zijn tijdens Mabon de dag en de nacht even lang. Wederom een equinox dus, maar dit keer die van de herfst. Waar het in de lente gaat om de balans opmaken vóór we in actie komen, draait het in de herfst om het weer ontspannen ná onze acties. Dit is het moment om met tevredenheid terug te kijken op het werk dat we in de zomer verzet hebben. We erkennen de balans tussen licht en donker, mannelijk en vrouwelijk en verwelkomen opnieuw het langzaam terugkeren van de duisternis die er in dit jaargetijde weer aan komt.
Veel mensen voelen een weerstand tegen de donkere maanden. Juist door in die weerstand te gaan zitten en in een ‘eeuwig durende zomer’ te willen vertoeven, ontstaan seizoensgebonden vermoeidheid en depressie. We zijn niet bedoeld om altijd in de hoge energie van de zomer te zijn; rust, introspectie en opladen zijn net zo hard nodig voor een gezond en gebalanceerd leven.
Symbolen van Mabon zijn de cornucopia (de hoorn van overvloed), appels, bessen, dennenappels, herfstgroenten, granaatappels, noten en kaneelstokjes. Rituelen die passend zijn bij Mabon zijn zelf wijn of jam maken, een appeltaart bakken, een dankbaarheidslijstje maken, terugblikken en evalueren, mediteren op wat je wilt loslaten, noten verzamelen in het bos of in de stad en lange wandelingen maken in de natuur.
Samhain (31 oktober)
Velen kennen deze feestdag als Halloween. Van oorsprong is het een Keltisch vuurfestival. Net zoals op de dag van de doden (Dia de los Muertos) in Mexico, worden de voorouders vereerd en herinnerd tijdens Samhain. Het markeert het begin van de winter. De bladeren vallen van de bomen, de natuur trekt zich terug. Ook voor ons is dit een tijd om naar binnen te keren. In het Keltisch jaarwiel is dit de eerste dag van het jaar. Ik vind het bijzonder dat als het jaar begint, we eerst mogen afdalen in het donker. We mogen eerst naar binnen keren, bij onszelf thuiskomen en energie opdoen, voor we weer naar buiten gericht zullen zijn.
Symbolen van Samhain zijn eikels, bezems, pompoenen, ketels, botten, zaden en foto’s van geliefden. Een mooi ritueel dat past bij Samhain is terugkijken op het afgelopen jaar (bijvoorbeeld door foto’s van afgelopen jaar te bekijken, je dagboeken te lezen of door je agenda te gaan). Wat heb je allemaal gedaan, meegemaakt, behaald? Schrijf hierover of maak een moodboard. Een ander ritueel dat je in deze periode kan doen is een lijstje maken van alles dat je los wilt laten (of dat nu mensen, ervaringen, uitdagingen of gewoonten zijn) en dit vervolgens verbranden.
Yule (20-21 december)
Het festival van wedergeboorte, midwinter, de kortste dag en de langste nacht. Dit jaarfeest herinnert ons eraan dat hoe donker het ook wordt, het licht zal altijd weer terugkeren. Er ligt een belofte opgeslagen in dit jaarfeest: de zon zal weer terugkeren en alles zal weer gaan groeien. De sapstroom van de bomen begint zich weer langzaamaan omhoog te bewegen vanaf dit moment. Het is echter nu nog donker. Dit is daarom een tijd van rust en jezelf opladen. We mogen stilstaan bij de cyclus van het leven en deze eren. Zelfzorg is in deze periode van groot belang.
Symbolen van Yule zijn hulst, (kerst)kransen, naaldbomen, de maretak, rode en groene voorwerpen, de donkere (onzichtbare) maan, kaarsen en sterren. Rituelen die je kunt doen rond deze tijd zijn het zelf maken van een kerstkrans, mediteren op een kaarsvlam en opschrijven wat er in je naar boven komt, de kerstboom opzetten (een dennenboom blijft jaarrond groen; een symbool voor eeuwig leven in deze duistere periode) en een uitgebreid bad nemen met rituele oliën.
Imbolc (1 februari)
Imbolc signaleert de komst van de lente. Het woord ‘imbolc’ betekent letterlijk ‘in de buik’ of ‘eerste melk’ in de oud Ierse Neolithische taal. Het verwijst naar de zwangere schapen in deze tijd. Imbolc is een tijd van belofte, een feest van onbegrensde mogelijkheden. De eerste groene sprietjes komen hier en daar al boven de grond. Nieuw leven maakt zich klaar. Een nieuw begin breekt aan. Het is ook het feest van de Keltische Godin Brigid. Zij is de Godin van de dichtkunst, genezing en verloskunde. Zij nodigt ons uit om te creëren.
Symbolen van Imbolc zijn de vlam, het kruis van Brigid (gebruikt in huis als symbool voor bescherming), de slang, braamplant, gember, pen en papier en witte en blauwe bloemen. Rituelen die je kunt doen zijn het verwelkomen van het licht door kortstondig alle lampen in huis aan te zetten of in elke kamer een kaars aan te zetten, het aanwakkeren van je creativiteit door te schrijven, schilderen, tekenen, of kleien, de eerste zaden binnen te planten, plannen te maken, te brainstormen en je visie te ontwikkelen.
Samen – of alleen?
Dit zijn de acht jaarfeesten uit de Keltische traditie. Hoewel ze traditioneel binnen een gemeenschap en binnen families gevierd worden, heb ik veel rituelen genoemd die je nu-in tijden van corona- ook zelfstandig uit kunt voeren. Je kunt je eigen rituelen creëren, jij geeft er betekenis aan. Dit neemt niet weg dat ik erg uitkijk naar het moment dat we de jaarfeesten uit het jaarwiel weer gezamenlijk kunnen vieren. Ik wens je een hele fijne Ostara!